Farmsum

Farmsum (Gronings: Faarmsom) is een dorp in de gemeente Eemsdelta in de Nederlandse provincie Groningen, dat direct grenst aan de plaats Delfzijl. Het dorp telt 1.665 inwoners (2023). Tot het kerspel Farmsum behoorden vanouds de buurtschappen Tuikwerd, Amsweer en Geefsweer. Aan het Damsterdiep ligt de buitenplaats Vliethoven, vroeger ook de gehuchten Tichelwerk en De Vennen, de herenboerderij Blykstee (afgebrand in 1961) en de herberg Valom. In het achterland waren de gehuchten Ideweer en Schaapbulten te vinden (beide kerkelijk onder Meedhuizen), verder de boerderij Gommelburg, de verlaten wierden van Riggelweer of Rondebosch, de gehuchten Maarswal en Tuikwerdermeeden, en het huis Moordhut. De hoge akkers achter de zeedijk, nu deel van het industrieterrein Oosterhorn, werden het Oosterveld genoemd; het gebied rond de Riggelweerlaan heette Farmsumerhamrik. De lager gelegen weide- en hooilanden in het achterland stonden bekend als de Tuikwerder-, Amsweerster-, Farmsumer Ooster-, en Geefsweerstermeeden. Bij Schaapbulten lag verder een groot complex hooiland, de zogenaamde Poleceisterlanden, een meente die eigendom was van het dorp Farmsum en de omliggende buurtschappen. Farmsum was sinds het einde van de middeleeuwen een handelsplaats, een stadje in wording met een zelfbewuste burgerij. Het was tevens het bestuurlijke centrum voor de omgeving, de hoofdplaats van een heerlijkheid en zetel van een rechtstoel waartoe ook de kerspelen Weiwerd, Heveskes, Oterdum en Meedhuizen behoorden. Het dorp had tot 1799 een eigen zeesluis, waardoor het water van het Farmsumerzijlvest naar zee werd geleid. Tot het einde van de 16e eeuw was de kerk van Farmsum tevens de zetel een proosdij (decanaat), van waaruit het kerkelijke gezag over oostelijk Fivelingo en het Oldambt werd uitgeoefend.